Główne przyczyny ślepoty i znacznego pogorszenia widzenia to zanik nerwu wzrokowego, retinopatia wcześniaków, zaćma wrodzona i wysoka krótkowzroczność (tabela II, rycina 1). W sumie te cztery choroby są odpowiedzialne za prawie 67% przypadkówCzęstotliwość współwystępowania autyzmu i retinopati wcześniaków jest bardzo duża, co wydaje się zrozumiałe.
Jednak te same objawy mogą występować zarówno u niewidomych zdrowych dzieci, jak i u dzieci z autyzmem.
Dlatego istnieje zapotrzebowanie na wczesną diagnostykę różnicującą zachowania dzieci które oprócz ślepoty przejawiają rys autystyczny, od zachowań które mieszczą się jeszcze w granicach normy.
Poniżej zamieszczamy kryteria diagnostyczne.
Tłumaczenie: NAUCZYCIEL JĘZYKA ANGIELSKIEGO Anna Przydatek ZSO nr 9 w Krakowie
a tu Źródło
pobierz Kryteria Diagnostyczne-PDF
NIEWIDOME AUTYSTYCZNE/NIEAUTYSTYCZNE DZIECI WEDŁUG KRYTERIÓW DSM-IV*
*Kryteria z DSM-IV zostały stworzone, aby dać profesjonalistom logiczną podstawę do ustalania diagnozy. Jednak te kryteria traktowane jako jedyne nie są wystarczające do diagnozy. Praktyk wykorzystuje szeroki zakres informacji i doświadczenia klinicznego, żeby ustalić obecność spektrum zaburzeń autystycznych. Ponadto lista kontrolna cech autystycznych ma ograniczoną użyteczność i nie powinna być traktowana jako podstawa do diagnozowania spektrum zaburzeń autystycznych.
Uwaga: Autyzm jest syndromem, na który składa się zlepek zachowań, które muszą się objawić przed trzecim rokiem życia. Jakkolwiek proszę pamiętać, że dzieci autystyczne nie będą pozostawać na takim samym poziomie, ale będą się rozwijać w wielu spośród tych dziedzin. Nadal jednak pozostaną autystykami. To pokazuje, jak istotne jest właściwe tworzenie historii rozwoju. Klasyfikacja edukacyjna może się trochę różnić w zależności od państwa, ale kryteria diagnostyczne używane przez profesjonalistów spoza edukacji opierają się na systemach DSM lub ICD. Dla celów tej pracy mówimy o całkowicie niewidomych dzieciach. W przeszłości wiele zachowań przejawianych przez dzieci niewidome było traktowanych jako zachowania typu autystycznego, ale przypisywano je ślepocie tych dzieci. Mamy zamiar wyjaśnić niektóre spośród tych nieporozumień.
1. Uszkodzenie (upośledzenie) jakościowe w zakresie interakcji społecznych, które przejawia się przez występowanie przynajmniej dwóch cech spośród następujących:
a. wyraźna niewydolność w posługiwaniu się licznymi niewerbalnymi zachowaniami takimi jak kontakt wzrokowy, mimika twarzy, postawa ciała oraz gesty w celu kontrolowania (porządkowania) interakcji społecznych.
Zachowania związane z patrzeniem nie dotyczą dzieci niewidomych, ale możliwe jest, że niewidome dzieci będą wykazywać zainteresowanie kontaktami społecznymi przez zmiany w posturze ciała.
b. nieumiejętność rozwijania kontaktów z rówieśnikami odpowiednich do poziomu rozwoju
niewidome/ nieautystyczne dzieci
Kontakty mogą być opóźnione, ale będą się rozwijać
Przejawianie ciekawości społecznej (np. pytanie kto jest w pokoju, dlaczego jakiejś konkretnej osoby tam nie ma)
Wskazywanie, że cieszą ich kontakty społeczne, co można zauważyć, gdy uśmiechają się w odpowiedzi na głos pojawiającego się przyjaciela
niewidome/autystyczne dzieci
Kontakty z rówieśnikami nie istnieją lub są zniekształcone ( np. dziecko może ciągnąć rówieśnika za włosy, żeby zobaczyć, jak ta osoba płacze – jak zabawka działająca na zasadzie przyczyna - skutek)
Przejawianie niewielkiej ciekawości społecznej, a w skrajnych przypadkach interakcje społeczne mogą być postrzegane jako budzące wstręt
c. brak spontanicznej chęci do dzielenia się radością, zainteresowaniami czy osiągnięciami z innymi ludźmi ( np. brak pokazywania, przynoszenia czy wskazywania przedmiotów, które wzbudzają zainteresowanie)
niewidome/ nieautystyczne dzieci
Będą chciały dzielić się z innymi informacjami i doświadczeniami
(nawet dzieci z upośledzeniem umiarkowanym do ciężkiego)
niewidome/autystyczne dzieci
Brak prawdziwego zainteresowania społecznego czy chęci dzielenia się z innymi. Wyjątek stanowią wysokofunkcjonujące dzieci. Takie dzieci będzie wykazywało chęć dzielenia się doświadczeniami i wiadomościami, ale tylko na wybrany przez siebie temat i wtedy, gdy będą starsze
d. brak socjalnej oraz emocjonalnej wzajemności
niewidome/ nieautystyczne dzieci
Potrafią okazywać empatię w stosunku do innych (np. czują się źle, gdy kogoś zranią)
Potrafią włączyć się we właściwe reakcje społeczne polegające na dawaniu i braniu
niewidome/autystyczne dzieci
Wydaje się, że traktują innych jak przedmioty
Wydaje się, że nie rozumieją reakcji społecznych polegających na dawaniu i braniu
2. Uszkodzenie (upośledzenie) jakościowe w zakresie komunikacji, które przejawia się przez występowanie przynajmniej jednej cechy spośród następujących:
a. opóźnienie lub całkowity brak rozwoju języka mówionego (nie towarzyszy temu próba kompensowania tego braku przez alternatywne sposoby komunikowania się takie jak gesty czy mimika)
niewidome/ nieautystyczne dzieci
Rozwiną język. Jeśli występuje upośledzenie umysłowe mogą wystąpić opóźnienia, ale dzieci będą czynić wysiłki, żeby się komunikować i będą okazywać przyjemność w czasie interakcji społecznych
niewidome/autystyczne dzieci
Język może się w ogóle nie rozwinąć
Jeśli posługują się językiem, to zwykle przybiera on formę echolalii
Nie okazują zainteresowania w zakresie komunikowania się
b. u osób z właściwą (zadowalającą) mową znaczna niewydolność w zakresie umiejętności inicjowania i podtrzymywania rozmowy z innymi ludźmi
niewidome/ nieautystyczne dzieci
Umiejętności konwersacyjne rozwijają się w granicach normy
niewidome/autystyczne dzieci
Niewielka wzajemność konwersacyjna lub całkowity jej brak
Jeśli są wysokofunkcjonujące, to mogą prowadzić rozmowę, ale głównie na powtarzalne tematy (nawet po wycofaniu bodźca)
c. stereotypowe lub powtarzalne używanie języka lub język swoisty
niewidome/ nieautystyczne dzieci
Może występować zamienianie zaimków (podobnie jak u niektórych widzących dzieci), ale będzie to krótkotrwałe. Poza tym język rozwija się podobnie jak u dzieci widzących (Landau, 1977)
niewidome/autystyczne dzieci
Wydłużony okres zamieniania zaimków
Echolalia
Niestosowności o charakterze pragmatycznym – mogą odpowiadać w sposób nieadekwatny do tego, co właśnie zostało powiedziane; mówienie niewłaściwych rzeczy w niewłaściwym czasie
d. brak różnorodnych i spontanicznych zabaw w „udawanie” lub zabaw naśladujących życie odpowiednich do etapu rozwojowego
niewidome/ nieautystyczne dzieci
Zabawy naśladowcze i zabawy w „udawanie” są kalekie w młodszym wieku ze względu na brak wzroku. Jednak, gdy są starsze, zaczynają włączać się w zabawy interaktywne z innymi.
Bawią się przedmiotami w sposób właściwy (np. popycha samochód i naśladuje odgłosy silnika, przytula lalkę)
niewidome/autystyczne dzieci
Na ogół nie posługują się przedmiotami w sposób odpowiedni (np. mogą kręcić kołami samochodu, okręcać sznurek; bardziej angażują się w czynności powtarzalne niż w celowe działanie na przedmiotach)
3. Ograniczone powtarzalne i stereotypowe wzorce zachowań, zainteresowań i działań, które przejawiają się przez występowanie przynajmniej jednej cechy spośród następujących:
a. obejmujące zaabsorbowanie jednym lub więcej stereotypowych i ograniczonych wzorców zainteresowań, które wykracza poza normę, jeśli chodzi o intensywność lub o skupienie
niewidome/ nieautystyczne dzieci
Należy spodziewać się, że zainteresowania dzieci niewidomych będą ograniczone ze względu na brak wzroku
Jednakże niewidome dziecko może być stosunkowo łatwo zaangażowane w rozmaite czynności przez dorosłego, który się nim zajmie
niewidome/autystyczne dzieci
Bardzo ograniczone zainteresowania; mogą być chętne do zaangażowania się w tylko jedno lub dwa działania (np. kręcenie kółkami samochodu, powtarzalne uderzanie dużego klocka lego)
Bardzo trudno jest zaangażować dziecko w rozmaite działania nawet przez dorosłego, który się dzieckiem zajmuje
Przerwanie ulubionych czynności spotyka się ze skrajnym oporem
b. widoczne mało elastyczne przywiązanie do specyficznych, niefunkcjonalnych zachowań rutynowych czy rytuałów
niewidome/ nieautystyczne dzieci
Wykazują normalną elastyczność w normalnych sytuacjach życiowych
niewidome/autystyczne dzieci
Powszechne jest ścisłe odtwarzanie zachowań rutynowych, które nie spełniają żadnych funkcji
Nieelastyczność jest najbardziej widoczna w czasie okresu przejściowego lub gdy zmieniana jest rutyna
c. stereotypowe i powtarzalne manieryzmy motoryczne (np. trzepotanie czy wykręcanie dłoni lub palców, złożone ruchy całego ciała)
niewidome/ nieautystyczne dzieci
Mogą się np. kołysać, uciskać gałki oczne ale zwykle może to być skierowane na inny tor
Dziecko może rozwijać kontrolę nad tymi manieryzmami wraz z wiekiem
Trzepotanie rękami, kręcenie się występują rzadko
niewidome/autystyczne dzieci
Może przejawiać szereg zachowań motorycznych np. obracanie głowy, trzepotanie rękami, kołysanie nogami, kiwanie się itp. Bardzo ciężko jest przerwać te zachowania.
d. uporczywe zainteresowanie częściami przedmiotów
niewidome/ nieautystyczne dzieci
Dzieci niewidome nie przejawiają zainteresowania częściami przedmiotów
Po uzyskaniu właściwej instrukcji dzieci niewidome zazwyczaj używają przedmiotów w sposób funkcjonalny
niewidome/autystyczne dzieci
Nalegają na bawienie się jedną z części przedmiotu lub jednym typem przedmiotów
Bardzo oporne na przerywanie czy przekierowywanie uwagi
Źródło: http://www.tsbvi.edu/Education/vmi/autistic-vs-nonautistic.htm
Tłumaczenie:Anna Przydatek